Dla Pacjenta

Program profilaktyki chorób układu krążenia (CHUK)

Choroby układu krążenia są główną przyczyną zgonów w Polsce i na świecie. Umieralność w Polsce z tego powodu należy do najwyższych w Europie. Badania epidemiologiczne i socjomedyczne pokazują, że ważną rolę w rozwoju chorób układu krążenia odgrywają niektóre wzorce zachowań składające się na współczesny styl życia – czynniki ryzyka.

Oddziałując na czynniki ryzyka można uzyskać obniżenie zachorowalności i umieralności z powodu chorób układu krążenia.

Wśród czynników zwiększających ryzyko zapadnięcia na choroby układu krążenia wyróżnia się:

• płeć męską, bądź okres po menopauzie u kobiet
• wiek, dla mężczyzn > 45 lat, dla kobiet odpowiednio > 55 lat
• palenie tytoniu powyżej 1 papierosa dziennie
• nadciśnienie tętnicze
• zaburzenia lipidowe: stężenie cholesterolu całkowitego, triglicerydów
• cukrzyca
• otyłość
• małą aktywność fizyczną (np. spacery, marsze, bieganie, jazda na rowerze, pływanie, aerobik) rzadziej niż 3 razy w tygodniu po 30 minut

Cele programu:

Do celów głównych programu profilaktyki chorób układu krążenia należy obniżenie o ok. 20 % zachorowalności i umieralności z powodu chorób układu krążenia populacji objętej programem poprzez wczesne wykrywanie, redukcję występowania i natężenia czynników ryzyka. Z kolei jako cele dodatkowe wyznaczono zwiększenie wykrywalności i skuteczności leczenia chorób układu krążenia, wczesną identyfikację osób z podwyższonym ryzykiem chorób układu krążenia, promocję zdrowego stylu życia: niepalenia, prawidłowego odżywiania się, aktywności fizycznej.

Do kogo jest skierowany program?

Program kierowany jest do osób, które w danym roku kalendarzowym mają 35, 40, 45, 50, 55 lat, u których nie została dotychczas rozpoznana choroba układu krążenia, które dodatkowo w okresie ostatnich 5 lat nie korzystały ze świadczeń udzielanych w ramach programu profilaktyki CHUK (także u innych świadczeniodawców) oraz są obciążone jednym spośród następujących czynników ryzyka:
a) nadciśnienie tętnicze krwi (wartość RR > 140/90 mmHg),
b) zaburzenia gospodarki lipidowej (podwyższone stężenie we krwi cholesterolu całkowitego, LDL-cholesterolu, triglicerydów i niskie stężenie HDL-cholesterolu),
c) palenie tytoniu,
d) niska aktywność ruchowa,
e) nadwaga i otyłość,
f) upośledzona tolerancja glukozy,
g) wzrost stężenia fibrynogenu,
h) wzrost stężenia kwasu moczowego,
i) nadmierny stres,
j) nieracjonalne odżywianie,
k) wiek,
l) płeć męska,
m) obciążenia genetyczne

Gdzie się badać?

Świadczenia w ramach programu profilaktyki chorób układu krążenia udzielane są bez skierowania u lekarza rodzinnego, do którego pacjent złożył deklarację wyboru, przy czym od dnia 1 stycznia 2008 roku do realizacji powyższego programu zobowiązany jest w ramach zawartej umowy z NFZ, każdy lekarz rodzinny/lekarz podstawowej opieki zdrowotnej.

Jakie badania można wykonać w ramach programu?

W trakcie wizyty u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, przeprowadza się szereg procedur w tym między innymi:
a) badanie przedmiotowe świadczeniobiorcy oraz ocena czynników ryzyka zachorowań na choroby układu krążenia;
b) wykonanie badań biochemicznych krwi (stężenie we krwi cholesterolu całkowitego, LDLcholesterolu, HDL-cholesterolu, triglicerydów i poziomu glukozy), dokonanie pomiaru ciśnienia tętniczego krwi, określenie współczynnika masy ciała (Body Mass Index – BMI).
c) przeprowadzenie wywiadu i wypełnienie karty badania profilaktycznego.
d) kwalifikację świadczeniobiorcy do odpowiedniej grupy ryzyka oraz ocena globalnego ryzyka wystąpienia incydentu sercowo-naczyniowego w przyszłości według klasyfikacji SCORE i zapisanie uzyskanego wyniku w karcie badania profilaktycznego;
e) edukację zdrowotną świadczeniobiorcy oraz podjęcie decyzji co do dalszego postępowania ze świadczeniobiorcą

Karta badania profilaktycznego obejmuje takie informacje, jak:
• obciążenia rodzinne (zawał serca, udar mózgu u ojca przed 55 r.ż.; u matki przed 60 r.ż.)
• palenie papierosów
• przyjmowanie leków hipotensyjnych, hipolipemizujących (satyna, fibrat)
• wykonywanie ćwiczeń fizycznych trwających powyżej 30 minut
• wyniki badania fizykalnego
• wynik oceny BMI
• pomiary ciśnienia tętniczego
• wyniki badań biochemicznych: cholesterol całkowity, cholesterol HDL, cholesterol LDL, trójglicerydy, glukoza na czczo

Lekarz przeprowadza wywiad z pacjentem oraz kieruje go na badania pozwalające określić kategorię ryzyka choroby układu krążenia, a następnie dokonuje oceny ryzyka chorób układu krążenia oraz wskazuje zalecania dla pacjenta: edukację lub dalszą diagnostykę i leczenie w poradni specjalistycznej, przy czym dla celów oceny ryzyka zapadalności na choroby układu krążenia przyjmuje się następującą skalę:

Ryzyko łagodne – osoby bez obecnych czynników ryzyka innych niż wiek i płeć

Ryzyko umiarkowane – osoby z obecnością 3 i mniej czynników ryzyka, ale bez cukrzycy, choroby niedokrwiennej serca i innych chorób układu krążenia

Ryzyko duże – osoby z obecnością 4-5 czynników ryzyka innych niż wiek i płeć, ale bez cukrzycy, choroby niedokrwiennej serca i innych chorób układu krążenia

Ryzyko bardzo duże – osoby z obecnością powyżej 5 czynników ryzyka, osoby z cukrzycą, chorobą niedokrwienną serca i innymi chorobami układu krążenia